Doğduğu ilk günden itibaren onunla önce kokunuzla, sonra jest ve mimiklerle ve sesinizle kurduğunuz iletişimde yavaş yavaş çocuğunuzun da konuşarak size karşılık verme zamanı yaklaşırken, “Bebeğim ne zaman konuşmaya başlayacak?” sorusu akıllarınızda yerini çoktan aldı. Artık bebeğinizin ağzından dökülen sözcükleri duymak için sabırsızlıkla beklemeye başladınız.
Bebeklerin dil ve konuşma süreci, bebeğinizle kurduğunuz sözlü iletişime, onun duyma ve konuşma organlarının gelişimi ve bu organları kullanabilme yeteneğine bağlı olarak her çocukta farklı zamanlarda gelişme gösterebilir. Unutmayın ki her çocuğun gelişim süreci kendine özgüdür ve her çocuğun belirli davranış ve tepkileri öğrenme yetisi değişkenlik gösterir.
Çocuğunuzun dil ve konuşma süreci, bu etkenlere bağlı olarak daha erken veya daha geç olabilir. Eğer çocuğunuzun konuşması beklediğiniz zamanda gerçekleşmediyse, bunun bir gecikme mi yoksa müdahale edilmesi gereken bir problem mi olduğunu tayin etmelisiniz.
Çocuğunuzun dil ve konuşmasının gelişimi, aylara göre ilerleyen ve uzun zaman alan bir süreçtir. Çocuklar genellikle 10. ay civarlarında tek heceli kelimeler söylemeye başlar. Bir çocuğun 1 yaşından 3 yaşına kadar ilerleyen konuşma süreci, genellikle şu şekilde ilerler;
Çocuğunuz 12. aydan itibaren, anlamlı kelimeler kullanmaya başlar. Çocuk, birtakım sözcükleri söyleyebilir ve bundan daha fazla sözcüğü de anladığını belli eder. 12. aydan itibaren çocuklar anlamsız sesler çıkarsa da tonlamaları kulağa sanki konuşuyormuş gibi gelir.
Su, gel, git, mama, öp gibi gün içinde sıklıkla kullanılan kısa kelimeleri konuşmaya başlayan çocuk, konuşmaya eşlik eden jest ve mimiklere de tepki verebilir. Bu dönemde çocuklar yetişkinlerin konuşmalarını taklit etme eğilimindedir. Bu süreçte çocuğunuz isteklerini sadece ağlayarak ifade ediyorsa, konuşma terapistine danışabilirsiniz.
- aya doğru çocuğunuzun konuşması gelişim gösterir. 18-24 aylık süreçte çocuğunuz artık 50den fazla sözcüğü konuşabilme yetisine sahiptir. Şarkılar ve oyun müziklerine eşlik etmeye çabalayan çocuğunuz aynı zamanda yüzünde veya vücudundaki organlardan 2-3 tanesinin adını bilir. Bu süreçte çocuğunuz, “güle güle” yapmayı ve aile üyelerini göstermeyi öğrenmediyse konuşma terapistine danışabilirsiniz.
Çocuklar 2 yaşını geçtikten sonra konuşma süreçleri de gelişmeye devam eder. 24-30 ay arası dönemde çocuğunuz artık “Bu kim?”, “Ayakkabıların nerede?” gibi sorulara dil veya işaret yolu ile cevap verebilir. İsmini bilen ve söyleyen çocuğunuz, “Anne gel” gibi kısa cümleleri de kurabilir duruma gelir. Sık kullandığı nesnelerin adını bilir, gösterilmesi istendiğinde gösterebilir ve vücudunda en az 6 organın ismini biliyor duruma gelir. Bu süreçte çocuğunuz aile üyelerinin isimleri dışında en az 4 sözcük söyleyemiyorsa konuşma terapistine danışabilirsiniz.
- aydan sonra çocuğun en çok soru kelimelerini kullandığı dönemlere gelinir. Çocuğunuz artık “Ne, kim, neden, nerede” gibi kelimeleri anlamlı şekilde kullanabilir. Kendini ifade etmeye başlayan çocuğunuz “Ben, bana” gibi zamirlerle de tanışmıştır. Cinsiyet kavramını öğrenmeye başlayan çocuğunuz adını, cinsiyetini ve yaşını kendini tanıtırken kullanabilir. İnsanlarla kısa ve basit sohbetler edebilir. Çocuğunuz 36. aydan sonra üç kelimelik cümleler, yakın geçmişe yönelik ifadeleri söyleyemiyor, “Bunu bana getir” gibi komutları anlayamıyorsa bir konuşma terapistine başvurabilirsiniz.
Bu süreç, başta da söylediğimiz gibi her çocukta değişkenlik gösterebilir. Bu süreçte çocuğunuz ile bol bol konuşarak ve onunla konuşurken kelimeleri doğru telaffuz ederek duyarak öğrenme sürecine katkıda bulunmalısınız. Örneğin çocuğunuz su kelimesine “Bu” diyorsa, siz de onun gibi “Bu” dememeli, kelimenin doğrusunu kullanmalısınız.
Çocuğunuzun sorduğu sorulara anlamlı cevaplar vererek merak duygusunu gidermeli ve öğrenmek istediği kavramları öğretmelisiniz.